Leespraat: leren lezen om te leren praten

Al van toen Roos heel klein was, vonden Ken en ik het belangrijk om vooral in te zetten op communicatie. Hoe ze ook zou evolueren, we hoopten dat ze zichzelf goed zou kunnen uiten zodat anderen haar goed zouden begrijpen. En zij uiteraard ook anderen voldoende zou begrijpen. Dat is de reden waarom we vroeg gestart zijn met SMOG en waarom ik recent ook verder inzet op Leespraat.  

Leespraat is een manier om Roos vlotter te leren praten, door haar te leren lezen. Enkele jaren terug deed ik reeds een basisworkshop om de algemene principes onder de knie te krijgen, maar nu volg ik ook een oudertraining die tweewekelijks doorgaat tot en met maart volgend jaar. We krijgen telkens huiswerk en moeten ook filmpjes insturen, waardoor we automatisch dagdagelijks veel actiever inzetten op deze methode. In Nederland is deze methode veel gekender dan bij ons en worden er heel mooie resultaten mee geboekt.

Jullie fronsen de wenkbrauwen vast even hard als toen ik de methode pas leerde kennen: leren lezen op 3-jarige leeftijd? Het blijkt echter een zeer zinvolle methode om mensen met downsyndroom beter te leren praten. Hun auditief waarnemen en verwerken verloopt veel zwakker dan het verwerken van info die binnenkomt via het visuele kanaal. Het auditief onderscheidingsvermogen en het auditief korte termijn geheugen zijn minder goed ontwikkeld. Leespraat zet dan ook in op het visuele kanaal. Er wordt niet gestart met het spellend lezen (p-oe-s), maar met het leren lezen van globaalwoorden (poes). Pas na het leren van de eerste 50 globaalwoorden, wordt ingezet op de afzonderlijke klanken (klinkers en medeklinkers).

Na het doorploeteren van de theorie, begonnen we enkele weken terug met Roos te motiveren voor geschreven betekenisvolle en functionele woorden, die dicht aansluiten bij haar leefwereld en interesses. Pluspunt voor mij bij deze methode is dat er veel aandacht gaat naar de emotionele betrokkenheid en de interactie, als uitgangspunt om te kunnen bijleren. 

Tweewekelijks volg ik dus samen met negen andere ouders een oefenprogramma, waarbij we het leren lezen inzetten als tweede taal (of derde taal als je SMOG mee rekent...) bij al onze dagelijkse routines. Het opschrijven en lezen van gesproken woorden en zinnen moet een gewoonte worden (momenteel is dat nog niet zo...). Overal in huis worden kaartjes, stiften, whiteboardjes en post-its binnen handbereik gelegd, zodat we ten alle tijde iets kunnen opschrijven voor Roos. Bas zit momenteel in het eerste leerjaar, waardoor ook hij de vruchten plukt van deze methode. Hij probeert vaak de woorden die we opschrijven voor Roos voor te lezen of vraagt ons ook voor hem woorden op te schrijven.

Recent zijn we gestart met het leren herkennen van het woord 'Roos'. Dat hangt op bij haar kapstok in de gang en aan haar slaapkamerdeur. Op een leeg luciferdoosje schreven we haar naam, binnen in het doosje zit een foto van haar. Dit deden we ook voor enkele mensen in de directe omgeving. We vragen haar om het woordje te lezen en dan mag ze piepen in het doosje om te kijken als het juist is. 

Aanvankelijk is dit vooral gokken, maar na enkele dagen herkent ze spontaan haar eigen naam. Het is dan aan ons om overdreven positief te reageren, een klein feestje te bouwen en haar te feliciteren omdat ze al kan lezen. Wat we nu ook al doen is haar woorden laten matchen. Ze kan dit al langer met figuren: de kat bij de kat leggen, de bal bij de bal..., maar nu laten we het haar ook doen met woorden. Eerst met twee woorden en dan stelselmatig opbouwen. 

Net als bij SMOG heb je in het begin de idee dat je het enkel voor jezelf aan het doen bent. Er is niet echt interesse of er zijn geen spontane uitingen. Maar de rode draad doorheen het leren is volhouden en herhalen (tot vervelens toe)... en dan plots pikt ze iets op! 

Haar motivatie om te lezen wordt al langer gewekt, door bijvoorbeeld dagboeken te maken. In een boekje wordt een foto geplakt tijdens een favoriete activiteit, waarbij geschreven wordt wat ze aan het doen is. We hebben ook een liedjesmap, waar naast een tekening ook geschreven staat waarover het liedje gaat. Telkens wanneer we zingen, wordt ze ook gewezen op de geschreven woorden. 

Het is belangrijk om op een eenduidige manier te schrijven: altijd de letters op dezelfde manier schrijven is nodig voor haar om het te kunnen herkennen. 

Het aankleden liep de laatste tijd niet zo vlotjes. Roos heeft er geen zin in, of doet twee broeken boven elkaar, doet eerst een trui en dan een t-shirt aan... Hiervoor hebben we een ringmap met de opeenvolgende stappen gemaakt, telkens met een tekening van een kledingstuk en het geschreven woord erbij. Roos mag zelf omdraaien en leert zo de juiste volgorde kennen. Het loopt hier zeker soms nog stroef, maar de interesse en motivatie om het juist te doen is er met momenten wel.

Roos begint spontaan naar woorden te kijken of ze aan te wijzen. Haar eigen naam benoemt ze ook en herkent ze bijvoorbeeld op haar doos in de kinderopvang. Aan ons nu om vol te houden, uit te breiden en hier dagelijks energie in te steken...